Saya telah tiba di Istanbul dalam tahun 1989 beberapa hari sebelum Hari Raya Eidul Adha. Ia merupakan peluang untuk merasai suasana Hari Raya di Turki kerana sebelum itu pernah berhari-raya di England selain dari di Malaysia.
Sehari sebelum Hari Raya saya telah bertanya kepada seorang ahli jemaah di Masjid Sultan Ahmad atau Masjid Biru jam berapa solat sunat Hari Raya keesokan hari. Saya terkejut apabila beliau berkata selepas solat Subuh. Selalunya di Malaysia malah di England ianya di antara jam 8.00 hingga 9.00 pagi. Saya fikir mungkin beliau tersilap kerana ketika itu Subuh masuk di Istanbul pada lebih kurang jam 4.00 pagi. Matahari naik atau syuruk pula adalah lebih kurang jam 6.00 pagi. Adakah solat sunat Hari Raya pada jam 6.00 pagi? Mustahil fikir saya.
Tetapi betul apa yang saya diberitahu. Sejurus selepas solat Subuh mereka terus memulakan solat Hari Raya. Mungkin juga kerana mereka akan menunaikan ibadah korban selepas itu.
Satu perkara yang menarik selepas solat adalah ramai dari ahli-ahli jemaah yang berkumpul di medan di hadapan masjid itu dan membuat bulatan untuk bersalam-salaman. Jika tidak silap saya beratus-ratus ahli kariah bersalam-salaman. Saya juga turut serta.
Beberapa hari sebelum itu saya pernah dihalau dari masjid tersebut dan hanya. Terdapat pelancong-pelancong dari Jepun yang berada di Istanbul ketika itu. Mungkin mereka fikir saya seorang dari mereka kerana ketika itu saya lebih cerah setelah hampir 10 tahun tinggal di England. Oleh yang demikian pada Hari Raya saya telah memakai kurta ala Tabligh supaya jelas saya seorang Muslim.
Satu perbezaan yang saya dapati di Masjid Biru ketika itu adalah selepas solat fardhu berjemaah mereka akan solat sunat Ba'diyyah terlebih dahulu sebelum berzikir dan berdoa. Ahli jemaah akan diberi peluang untuk solat sunat terlebih dahulu.
Ahli jemaah juga tidak meninggalkan kasut atau selipar mereka di luar masjid. Mereka tetap akan menanggalkannya tetapi akan membawanya ke dalam masjid dan akan meletakkannya di rak khas yang berada di antara saf-saf. Mungkin cuaca di sana kering oleh itu kasut dan selipar mereka tidak mengotorkan.
Selepas solat saya telah pulang ke tempat penginapan tetapi satu perkara yang luarbiasa berlaku. Luarbiasa bagi kita orang Malaysia tetapi mungkin tidak bagi orang Turki.
Dalam perjalanan balik saya terserempak dengan seorang wanita tua yang memegang seekor kambing dan memanggil-manggil orang ramai. Rupa-rupanya beliau memanggil orang untuk menyembelih kambing itu. Orang ramai pun berkerumun dan kambing itu pun disembelih. Ianya dilakukan di atas tanah lapang di hadapan sebuah kedai. Bukan di tempat yang khusus. Di tengah-tengah bandaraya Istanbul. Sungguh mudah mereka melaksanakan ibadah korban fikir saya.
Pengaruh Mustafa Kamal Ataturk, Presiden pertama Republik Turki, kelihatan sungguh kuat ketika itu. Di hampir setiap kedai, pejabat atau bank terdapat gambar Ataturk. Ada juga yang mempamirkan patung kepala Ataturk.
Saya sempat berbual-bual dengan penduduk tempatan ketika di Istanbul. Peristiwa yang tidak boleh saya lupakan adalah ketika singgah untuk solat di sebuah masjid kecil. Kecil untuk Turki tetapi besar untuk Malaysia. Jarak di antara masjid-masjid di sana adalah begitu hampir. Terdapat begitu banyak masjid. Sudah tentu kebanyakan masjid-masjid itu dibina di zaman Uthmaniyyah bukan di zaman Ataturk atau pengganti beliau.
Di masjid yang saya maksudkan saya telah sempat berbual dengan seorang penduduk tempatan dan seorang warganegara Yugoslavia yang beragama Islam. Ketika itu belum lagi Perang Balkan dan saya tidak terfikir untuk bertanya bangsa warga Yugoslavia tersebut. Saya tidak tahu kewujudan bangsa Bosnia, Croatia, Serbia dan bangsa-bangsa lain di negara Balkan itu.
Seorang kawan saya di England pernah bercerita tentang pengalaman beliau mengembara ke Yugoslavia. Beliau telah berkawan dengan seorang Muslim tempatan sehingga beliau mempercayainya. Satu hari beliau telah dibawa balik ke rumahnya dan beliau telah menunjukkan kepada kawan saya buku-buku tentang Islam oleh tokoh-tokoh Islam terkenal yang beliau sorokkan selama ini. Walaupun Yugoslavia di bawah cengkaman komunis tetapi semangat Islam tidak boleh dipadamkan.
Penduduk tempatan yang saya temui di masjid kecil itu adalah Muezzin bagi masjid tersebut. Tetapi saya terkejut apabila beliau melaungkan azan. Beliau tidak menyebut "Allahu Akbar" tetapi "Allahu Ach Bar".
Sedih mengenangkan nasib umat Islam di Turki ketika itu. Sebelum Ataturk berkuasa Bahasa Turki telah menggunakan skrip Arab ( tulisan Jawi ) tetapi di bawah beliau ia telah ditukar kepada skrip Latin ( tulisan Rumi ). Tindakan ini dikatakan menjadi punca ramai rakyat Turki tidak boleh mengaji Al-Quran.
Kita di Malaysia mengenali Ataturk sebagai individu yang bertanggungjawab menghapuskan Khilafah Islam yang telah wujud lebih 500 tahun. Kita banyak membaca buku-buku dan artikel- artikel tentang polisi-polisi beliau yang memberi kesan buruk kepada agama Islam dan umat Islam di Turki. Selain dari menukar Bahasa Turki dari skrip Arab kepada skrip Latin, Ataturk mahu menjadikan Turki sebuah negara Eropah yang moden. Turki telah bertukar menjadi sebuah negara sekular.
Sebenarnya beliau seperti "hidung tak mancung pipi tersorong-sorong" kerana walaupun Ataturk telah "membuang Islam" namun Eropah masih enggan menerima Turki sebagai sebahagian dari mereka. Hingga ke hari ini Turki masih tidak diterima sebagai ahli European Union ( EU ) atau Kesatuan Eropah. Mereka telah memohon berkali-kali tetapi gagal. Bekas negara-negara komunis seperti Bulgaria, Poland, Romania dan Republik Czech telah diterima tetapi Turki tidak.
Turki bukan sebuah negara yang miskin. Anggaran GDP Turki bagi 2020 ada US$2.464 trilion. Walhal GDP Bulgaria adalah US$180.170 bilion, Poland US$1.353 trilion, Romania US$525.051 bilion dan Republik Czech US$432.346 bilion. Oleh itu, jelas Turki ditolak bukan kerana faktor ekonomi.
Memandangkan perkara-perkara yang telah dilakukan oleh Ataturk, umat Islam dari luar Turki mungkin terkejut melihat gambar dan patung Ataturk di mana-mana ketika itu. Saya memang terkejut dan hati saya bertanya adakah rakyat Turki benar-benar sayang kepada Ataturk? Atau mereka terpaksa kerana takut kepada pihak berkuasa?
Justeru saya telah membaca sedikit tentang Ataturk untuk menjawab persoalan adakah rakyat Turki menyanjung Ataturk? Saya dapati sejarah Turki mengangkat beliau sebagai wira. Kita mungkin nampak Ataturk sebagai pengkhianat tetapi sejarah yang ditulis mengiktiraf beliau sebagai penyelamat.
Selepas Perang Dunia Pertama ( 1914 - 1918 ) berakhir dan pakatan Jerman, Austria-Hungary dan Daulah Uthmaniyah telah kalah maka beberapa perjanjian telah ditandangani bersama pakatan negara-negara yang menang yang diketuai oleh Britain, Perancis dan Amerika Syarikat. Di antaranya adalah Perjanjian Sevres ( 10 Ogos 1920 ) yang melihat wilayah-wilayah Uthmaniyah sama ada di Timur Tengah atau di Anatolia dan Thrace ( Republik Turki hari ini ) dibahagi-bahagikan di antara negara-negara yang menang. Tentera-tentera British, Perancis dan Itali telah menduduki Turki. Greek telah mengambil kesempatan untuk merampas wilayah-wilayah Turki yang mereka idam-idamkan selama ini. Sementara bangsa Armenia cuba mewujudkan negara mereka sendiri.
Ketika itu muncul satu gerakan untuk menghalau tentera-tentera asing dari Turki yang mencetuskan Peperangan Kemerdekan Turki. Ataturk merupakan tokoh utama gerakan ini. Akhirnya telah ditandatangani Perjanjian Lausanne pada 14 Julai 1923 yang melihat kuasa-kuasa asing meninggalkan Turki.
Sebelum itu dalam tahun 1915 ketika Perang Dunia Pertama, tentera-tentera British termasuk dari tanah-tanah jajahan mereka dan Perancis telah cuba menawan Istanbul dengan mendaratkan tentera di Semenanjung Gallipoli ( Gelibolu dalam Bahasa Turki ). Mereka telah gagal dan dianggarkan 46,000 tentera mereka terkorban. Ataturk juga terlibat di Gallipoli dan kempen ini telah mengangkat nama beliau sebagai wira.
Mungkin itu sebabnya Ataturk berjaya menghapuskan Khilafah dan menjadikan Turki sebuah negara sekular. Di mata rakyat Turki ketika itu beliau adalah penyelamat negara mereka dari penjajahan asing. Mungkin juga ini adalah satu perancangan Barat. Memusnahkan Islam dari dalam. Modus operandi yang diulang berkali-kali sepanjang sejarah dunia.